Nedir ? Pankreas nedir? Pankreas ile Alakalı bilgiler - 2023

Pankreas nedir?​

Mide altı bezelerinden biridir. Yaprak biçimindedir. Uzunluğu 20 sm. yi, ağırlığı 100 gramı bulur. Dış ve iç olmak üzere iki salgısı vardır. Dış salgılar sindirime yardım ederler. Virsung kanalından on iki parmak bağırsağına dökülürler. İçinde şekerli ve nişastalı besinleri elverişli hale getiren amilopsin, proteinleri sindren tripsin ve yağlan sindiren steapsin mayaları bulunur.

İç salgı ise, insülin denilen hormondur. Doğruca kana karışarak fazla şekerleri yakar. Bu salgıdaki aksaklık insanda şeker hastalığına sebep olur. Pankreasta hormon üretimini yapan kümeler dış salgı yapan hücrelerin aralarına yerleşmiş olarak bulunur. Bu hücre kümelerine Langerhans adacıkları denir.

Bu adacıklarda alfa ve beta hücreleri olmak üzere iki tip hücre bulunur. Alfa hücreleri glukagon, beta hücreleri ise insülin hormonu salgılar. İnsülin ve glukagon, kandaki glikoz düzeyini ayarlayan, etkileri birbirine zıt hormonlardır. Metabolik denge için kandaki glikoz düzeyinin, insanda ortalama 90 mg/100 mL olması gerekir. Kandaki glikoz seviyesi bu değerlerin üzerine çıktığında pankreas, kana insülin hormonu salgılar.



İnsülin, glikozun beyin hariç tüm vücut hücrelerine geçişini uyarır. İnsülin glikozun fazlasının karaciğer ve kaslarda glikojen şeklinde depo edilmesini sağlar. Böylece kandaki glikoz seviyesi düşürülür ve denge sağlanır. İnsülin ayrıca protein sentezi ve yağ depolanmasını da sağlar.

İnsülin hormonunun az salgılanması halinde kanda glikoz miktarı artar ve şeker hastalığı ortaya çıkar. Glukagon hormonu kanda glikoz seviyesi düştüğünde salgılanır. Bu hormon glikojenin glikoza çevrilmesini ve glikozun karaciğer hücrelerinden kana geçmesini sağlar. Böylece düşen kan şekerini yükselterek dengeyi sağlar.

Pankreasın fiziksel özellikleri​

Şekil olarak bir çekici andıran pankreas, ortalama olarak 80 gram ağırlığında bulunmaktadır. Rengi kırmızıya dönük olan bu organımız, boyut olarak da ortalama olarak 15 cm boyutlarında olmaktadır. Üç ayrı kısımda incelenen pankreasın baş, gövde ve kuyruk bölümleri bulunmaktadır. Pankreasın baş kısmı on iki parmak bağırsağının açıklığına denk gelen kısımda yer almaktadır. Gövdesi ise enine bir şekilde aort, böbrek üstü bezleri, sol böbrek atar damarı ve toplar damarın çaprazında yer almaktadır. Pankreasın kuyruk kısmı ise dalağa kadar uzanan kısımda yer almaktadır.

Pankreasın içerisinde yer alan kan, karaciğer, dalak ve üst mesaneden buraya gelmektedir.Pankreas içerisinde boşaltıcı görev gören iki adet kanal bulunmaktadır. Bu kanallardan büyük olanına Wirsung adı verilmektedir. Bu kanal pankreasın tüm gövdesi boyunca uzanmaktadır ve içerideki salgı bezlerinde oluşan salgıları on iki parmak bağırsağına taşımaktadır. Diğer kanala ise Santorini adı verilmektedir. Bu kanal da on iki parmak bağırsağına açılan bir dış salgı kanalı olarak görev yapmaktadır.

Pankreas hastalıkları​

Pankreas hastalıklarının teşhisi belirtilerinin çeşitliliği, silikliği ve diğer hastalıklara benzemesi dolayısıyla oldukça zordur. Pankreastan gelen ağrının diğer karın içi organların ağrılarıyla karışması sık görülen bir durumdur.

1. Had pankreatit

2. Müzmin pankreatit

3. Pankreas kanseri

Had pankreatit​

Pankreasın akut iltihabıdır. Batı ülkelerinde hastalığa sebep olan en önemli faktörler, safra kesesi hastalıkları, aşırı alkol alınması, sürekli alkol kullanımıdır. Gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde ise bunların yanında dengesiz beslenme de diğer bir faktör olarak ortaya çıkar. Bu hastalarda çoğu defa alkol alınmasını veya ağır bir yemeği takiben kriz başlar. Hastalar ani başlayan şiddetli bir karın ağrısından şikayet ederler.

Aşırı bitkinlik ve huzursuzluk olur. Vak’aların büyük bölümünde tansiyon düşmesi, çarpıntı, % 15’inde şok meydana gelir. Hastalık ağır ve öldürücüdür. akciğer ödemi, dolaşım şoku, kan zehirlenmesi, iç kanama gibi ağır tablolara yol açabilir. Tedavisinde asıl olan, şokla yapılacak olan mücadeledir.

Müzmin pankreatit​

Pankreasın müzmin ve ilerleyici olarak iltihaplanmasıdır. Sebepleri arasında yine alkolizm ön plandadır. Yetersiz beslenme daha sonra gelir. En önemli belirtisi ağrıdır. İltihabi durum devam ettikçe pankreas harap olur ve fonksiyonlarında yetmezlik ortaya çıkar. Bu sebeple hazım bozulur, kilo kaybı olur, ilerleyince şeker hastalığı görülür. Tedavisinde ağrı kesiciler verilir. Yetmezlik belirtileri için ağızdan pankreas enzimleri muhtevalı preparatlar kullanılarak, hasta rahatlatılmaya çalışılır.

Pankreas kanseri​

Kırk yaş üzerinde özellikle erkeklerde görülen bir hastalıktır. Belirtileri arasında şiddetli ağrı, aşırı kilo kaybı ve ilerleyici sarılık üçlüsü ile kendini belli eder. Kanser, pankreasın baş kısmını tutmuşsa cerrahi müdahale ile çıkarılabilir. Geleceği iyi olmayan bir hastalıktır ve hastalar beş sene içinde kaybedilebilirler.

Sözlükte "pankreas" ne demek?​

1. (pan tüm, kreas et) ana. midenin arkasında bulunan, boşaltıcı kanallarıyla onikiparmakbağırsağına bağlı, iç ve dış salgıları olan iri bir bez.
2. (pan tüm, kratos güç) sp. güreşle yumrukoyununu birleştiren sert bir tür spor.

Pankreas kelimesinin ingilizcesi​

n. pancreas, gland located in the abdomen that secretes digestive enzymes and insulin (Anatomy)
Köken: Fransızca